Kolesterol yüksekliği olarak bilinen hiperlipidemi, kandaki çeşitli yağların olması gerekenden yüksek düzeyde olması durumudur.
Kanda bulunan en temel yağ çeşidi kolesteroldür. Ayrıca, kolesterol dışında kanımızda trigliserit olarak adlandırılan bir yağ çeşidi daha vardır.
Kolesterol, vücudumuzun tüm hücrelerinde bulunması ve hormonların temel yapı taşını oluşturması nedeniyle sağlıklı yaşam için gerekli bir maddedir. Ancak kolesterolün belli bir seviyenin üstünde olması sağlığı tehdit eder.
Yüksek kolesterol, vücudu besleyen tüm atardamarlarda damar sertleşmesi riskini artırmaktadır. Ülkemizde ölüm nedenlerinin başında yüzde 40 gibi büyük bir oranda kalp damar hastalıkları olduğu göz önüne alınırsa hiperlipidemi tedavisinin önemi daha iyi anlaşılmaktadır.
KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ (HİPERLİPİDEMİ) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hiperlipidemi yani kolesterol yüksekliği genellikle belirti göstermez. Çok yüksek kolesterole sahip bazı hastalarda (örneğin, ailesel hiperlipidemiler) gözlerin veya eklemlerin çevresinde sarı, mumsu, yağlı plaklar veya kolesterol halkaları olabilir.
KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ (HİPERLİPİDEMİ) NEDENLERİ NELERDİR?
Hiperlipidemi, hastada genetik nedenlerden dolayı gelişebildiği gibi bazı faktörler de kolesterol yüksekliğine neden olabilir.
Kolesterol yüksekliğinin nedenleri şunlardır:
- Sigara içilmesi veya sigara dumanına maruz kalınması,
- Fazla kilo veya obezite,
- Kötü beslenme alışkanlıkları (Doymuş veya trans yağ içeren yiyeceklerin fazla tüketilmesi),
- Fazla alkol kullanımı,
- Hareketsizlik,
- Stres ve aşırı kaygı,
- Beta blokerler, diüretikler, doğum kontrol ilaçları, steroidler gibi bazı ilaçların kullanılması.
KOLESTEROL DEĞERLERİ KAÇ OLMALIDIR?
Sağlıklı bireylerde;
- LDL kolesterol düzeyi 130mgr/dL,
- Trigliserid düzeyi 150mgr/dl,
- Total kolesterol düzeyi 200mgr/dL’nin altında olması gerekir.
Ayrıca HDL kolesterol düzeyinin kadınlarda 40mgr/dL, erkeklerde ise 50mgr/dL’nin üzerinde olmalıdır.
KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ (HİPERLİPİDEMİ) NASIL TEDAVİ EDİLİR? TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Kolesterol yüksekliği tedavisine başlamadan önce yukarıda sayılan hipotiroidi gibi kolesterol yüksekliğine yol açabilen ikincil hiperlipidemi nedenleri gözden geçirilmeli ve bu hastalıkların birincil tedavisi yapılmalıdır.
Kolesterol yüksekliği tedavisi; yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi olmak üzere ikiye ayrılır.
1- Yaşam tarzı değişiklikleri
Sağlıklı beslenme ve diyet
Besinle alınan kolesterolün tamamına yakını hayvansal kökenli besin ve yağlardan alınmaktadır. Bu nedenle diyette ilk hedef;
- Kırmızı et tüketimin azaltılması,
- Hindi ve tavuk gibi hayvanların derisiz et kısımlarının tercih edilmesi,
- Omega 3 gibi faydalı yağlardan zengin balık türlerinin tüketilmesi olmalıdır.
- Izgara veya haşlama kızartmaya tercih edilmelidir.
- Sosis, salam, sucuk gibi doymuş yağ asitlerinden zengin işlenmiş gıdalar tüketilmemelidir.
Günlük tüketilen kolesterol miktarının 300 mgr’ın altında olması hedeflenir. Hayvansal gıdaların azaltılması ile vücudumuz için gerekli olan protein alımında eksiklik olmaması için kolesterol içermeyen ancak içeriğinde yüksek proteine sahip fasulye, nohut ve mercimek gibi baklagillerin tüketimi ihmal edilmemelidir.
Son zamanlarda süt ürünleri, yumurta ve tereyağı gibi bazı besinler çok fazla tartışılmaktadır. Sağlıklı bireyler için bu gıdalar işlenmemiş ve doğal olmak kaydıyla günlük toplam kolesterol tüketimini artırmayacak şekilde makul miktarda tüketilebilir. Az yağlı peynir ve yoğurt türleri tercih edilebilir.
Düzenli fiziksel aktivitenin;
- Kalp krizi geçiren,
- Kalp damarına stent takılan,
- Bypass (Açık kalp ameliyatı) operasyonu yapılan veya kalp yetersizliği bulunan hastalarda zamanla kalp performansını artırdığı ve yaşam süresini uzattığı gösterilmiştir.
Bu hastalar, egzersiz öncesi mutlaka bir kardiyoloji uzmanı ile görüşmeli ve hekiminin hazırlayacağı uygun programa bağlı kalarak egzersize başlamalıdır.
2- İlaç tedavisi
Sağlıklı bireylerde yukarıda bahsettiğimiz önlemlerin alınması ve yaşam tarzı değişikliği yapılmasına rağmen kan kolesterol seviyeleri halen yüksek seyrediyorsa ilaç tedavisi başlanmaktadır.
Kolesterol ilaçlarını kullanmaktaki amaç; sadece kan kolesterol seviyesini düşürmek değil, aynı zamanda bilimsel olarak kanıtlanmış kalp sağlığını koruyucu, atardamar tıkanıklığının ilerlemesini önleyici veya geriletici ve yaşam süresini uzatıcı faydalı etkilerinden yararlanmaktadır.
Hiperlipidemi önemli bir hastalıktır ve mutlaka tedavi edilmelidir. Tüm hastaların belirli periyotlarla açlık lipid değerleri ölçülmeli ve saptanan değerler bir kardiyolog tarafından kontrol edilmelidir.
Tedavinin ilk aşamasını hayat tarzı değişiklikleri oluşturur. Eğer hayat tarzı değişiklikleriyle yeterli sonuca ulaşılmazsa medikal tedavi başlanır.
Medikal tedavide kullanılan ilaçlar güvenli ilaçlardır. Tedavi kararı, kullanılacak ilaçlar ve tedavinin takibi mutlaka bir kardiyolog tarafından yapılmalıdır.