TÜRKELİ DEVLET HASTANESİ

Çölyak hastalığı, bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus [tüysü oluşumlar] denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim sistemi hastalığıdır.

 Bu hasara buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahılların içerisinde bulunan guluten isimli bir protein neden olmaktadır.

Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Çölyak hastalığı yaşam boyu süren gıda alerjisidir. Günümüzde insanoğlunun en sık rastlanan genetik hastalığı olarak kabul edilmektedir.

Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa, çavdar, yulaf tahılları ve bunlardan üretilen besinlerde bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir.

* Üste villusların normal yapısı, altta ise bozulmuş villus yapısı.

Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Ailevi kalıtım söz konusudur. Hastalık yaşamının her hangi bir bölümünde ortaya çıkabilmektedir.

Çevresel faktörler ve bu faktörlere karşı alınabilecek tedbirler nelerdir? 

Çölyak Belirtileri, Tanısı ve Komplikasyonları

Hastalık bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermez veya çok hafif seyredebilir ve kişi çölyaklı bir hasta olduğunu uzun süre fark etmeyebilir. Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir.

Çölyak hastalığı olan çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği, kusma, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. İleri yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır. 

Yetişkinlerde görülen belirtiler şunlardır: 

• Karın Bölgesinde öne doğru şişkinlik
• Yaşa göre kilo azlığı
• Kas zayıflığı
• Kansızlık
• Dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacının artması
• İshal
• Kusma
• Bezginlik
• Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları
• Büyüme geriliği        
• Ağız içinde oluşan aftlar
• İştahsızlık, gaz şikayetleri
• Eklem ve kemik ağrıları
• Sinirlilik
• Ciltte kaşıntılı döküntüler 

Çölyak hastalığının tedavisi nedir?

Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa, çavdar yulaf tahıllarında bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir.

Çölyak hastaları,  buğday,  arpa, çavdar, yulaflı gıdalar tüketmedikleri gibi ayrıca marketlerde satılan hazır gıdaların içeriklerine dikkat etmelidirler. Mutlaka gluten içermeyen gıdalar tüketmeliler.

Çölyak hastaları için güvenli yiyecekler:

• Tüm sebzeler,
• Tüm meyveler,
• Tüm bakliyatlar,
• Tüm katkısız katı ve sıvı yağlar,
• Yumurta, bal, reçel, basit toz şeker, zeytin,
• Et, balık, tavuk, (Bu ürünler katkılı olmadıkları gibi daha önce unla kızartılmış bir yağda kızartılıp işleme tabi tutulmamalıdır.)
• Una batırılmamış konserve çeşitleri,
• Mısır, pirinç, patatesin hem kendileri hem de unları besin hazırlamada kullanılabilir. Ayrıca kestane unu, nohut unu, soya unu, üzüm çekirdeği unu da kullanılabilir.
• Evde çekilmiş güvenli baharatlar. 

Çölyak hastalığında diyet tedavisinde tüketilmemesi gereken besinler:

• Buğday, arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün. (un, bulgur, bulgur pilavı, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana, yarma gibi).
• Galeta ununa, una batırılarak kızartılmış tavuk balık gibi et ürünleri. 
• Malt kullanılan içecekler, bira votka cin v.b.
• Guten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler.
• Sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez, dondurma gibi gıdaların bazılarında gluten bulunabilmektedir. Bunlar yenilmeden önce muhakkak ürün hakkında bilgi edinilmelidir.
• Tuzlu, soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasaktır. Ancak bunların glutenle işlem görmemiş hali, gluten içermeyen kuruyemişler serbesttir.

• Tedavi için Başvurulacak Merkezler:
•  Üniversite Hastaneleri Endokrinoloji, Gastroentroloji ve Metabolizma anabilim dalları