KORONER ARTER HASTALIĞI (KAH) NEDİR?
Koroner arter hastalığı, kalbi besleyen koroner damarların daralması ve/veya tıkanması sonucu kalp kasının beslenmesinin bozulması sonucu meydana gelen durumdur. Kalbi besleyen 3 ana koroner damar ile bunlardan dallanan damarlardan meydana gelir.
Koroner arter hastalığı tüm dünyada ve ülkemizde en sık ölüm sebebidir. Koroner arter hastalığı bir kısım hastada direkt kalp krizi olarak görülmesine rağmen bir çok kişide kalp krizi olmadan erken teşhis edilebilmektedir.
Koroner Arter Hastalığı Risk Faktörleri Nelerdir?
Koroner arter hastalığının birçok risk faktörü bulunmaktadır. Bunların bir kısmı değiştirilemeyen ve engellenemeyen risk faktörleri iken bir kısmı önlenebilir risk faktörleridir.
- Değiştirilemeyen risk faktörleri arasında ;
ailede koroner arter hastalığı olması yani genetik miras, - yaşlanma,
- erkek cinsiyet yer almaktadır.
Diğer risk faktörleri,
- bir kısmını tamamen düzeltebildiğimiz ve bir kısmını kontrol altına alabildiğimiz sigara ve alkol kullanımı,
- hipertansiyon,
- sedanter (hareketsiz) yaşam,
- stres,
- aşırı kilolu olmak (obezite),
- şeker hastalığı (diyabet) ve
- kolesterol yüksekliğidir.
Koroner Arter Hastalığı nasıl meydana gelir?
Koroner arter hastalığı koroner damarların zaman içinde daralması ile meydana gelir. İnsanoğlunun doğumu ile birlikte damarlarda sertleşme (plaka oluşumu) başlar. Damarın iç çeperine kolesterol birikimi bunun en temel nedenidir. En esnek yapıdan damarlar hayatın ilk zamanlarında mevcuttur.
Zaman ile birlikte damar çeperlerine kolesterol birikimi ile birlikte damarlar sertleşir ve damar sertliği denilen durum meydana gelir. Bu duruma ateroskleroz denilmektedir. Damarların dış katmanları güçlü kas tabakaları ile çevrili olduğundan dolayı damar sertliği damarın iç yüzeyine doğru meydana gelir ve damarlar zaman içinde daralır ve yeterince kan akışına izin vermez. Kimi zaman da hafif daralmış olan damar, ani yoğun stres, üzüntü, heyecan gibi durumlarda plak çatlamasına yol açarak kalp krizlerine yol açabilmektedir.
Şekil 2: Koroner arterlerin zaman içinde daralması
Koroner Arter Hastalığı belirtileri nelerdir?
Koroner arter hastalığının belirtileri, damar daralması/tıkanması arttıkça görülmeye başlar. Koroner arter hastalığının bulguları ve şiddeti çoğunlukla kişiden kişiye değişiklik arz eder. Kimi insanda hastalık belirti vermeden kalp krizi ile bulgu vermesine rağmen çoğunlukla damarlarda daralma (sertleşme) artıkça bulgular ortaya çıkmaya ve giderek artmaya başlar.
Damarlar daraldıkça kan akışı azalacağından kalbin beslenmesi bozulmaya başlar. Kalbin beslenmesi bozuldukça önce yürüme, merdiven çıkma ve efor gerektiren işlerde göğüs ağrısı, çabuk yorulma ve nefes darlığı olmaya başlar.
Göğüs ağrısı çoğunlukla sol kola vurduğu gibi boyuna, çeneye, sağ kola da yayılabilir, yansıyabilir.
Kalbin alt duvarı mide ile komşuluğundan dolayı, o bölgeyi besleyen damarın daralması ve tıkanması mide ağrısı/yanması gibi belirti verebilir.
Kalbin arka kısmını besleyen damarın daralması sırtta ağrı ile kendini gösterebilir.
Göğüs ağrısı efor ile artar ve istirahat ile azalır. Bu bulgulara benzer yakınmaları olan bireylerin ivedilikle kardiyoloji doktoruna başvurması gerekir.
Koroner Arter Hastalığı nasıl önlenebilir?
Koroner arter hastalığı tam olarak önlenebilen bir hastalık değildir. Ama bu hastalığın oluşumunu yavaşlatabilir ve daha ileri yaşlarda ortaya çıkmasını sağlayabiliriz.
Sigara ve alkol kullanımı bırakılarak, haftanın en az 5 günü en az 30 dakika tempolu yürüyüş yaparak, olabildiğince işlenmiş gıdalardan ve yüksek kolesterol içeren besinlerden kaçınarak bu risk azaltılabilir.
Şeker ve tansiyon hastalığını uygun ilaçlar ile kontrol altında tutmamız gerekmektedir. Diyet olarak Akdeniz diyeti dediğimiz sebze ve balık ağırlıklı beslenmek önerilen diyettir.
Bir kez koroner arter hastası olmak tekrarlayan koroner olayların oluşumu için risk faktörüdür.
Dolayısı ile koroner arter tanısı konulan kişilerin ilaçlarına devam ederek uygun kardiyoloji poliklinik kontrollerine devam etmeleri gerekmektedir.